Bir marketin raflarının arasında gezinirken veya internet üzerinden doğal ürünler satan sitelerde dolaşırken karşımıza onlarca çeşit zeytinyağı çıkıyor. Bölgesine, sıkma yöntemine, sıkma zamanına, asit oranına göre pek çok zeytinyağı bulunmaktadır. Ayvalık zeytinyağı, Aydın zeytinyağı, Kilis zeytinyağı, Gaziantep zeytinyağı, natürel sızma, riviera, natürel birinci, erken hasat, taş baskı, soğuk sıkım… Zeytinyağı firmalarının belirlediği fiyatlar arasında oldukça büyük farklar karşımıza çıkınca, doğru karar vermek için, bilinçli tüketici olmak şart oluyor. Bunun için de sizlere zeytinyağı çeşitleri hakkında kısaca bilgi vermek istiyoruz.
Zeytinyağı Çeşitleri
Sizin ve sevdikleriniz için en faydalı, en doğal, en lezzetli zeytinyağı hangisidir, yöreler arasındaki farklar nelerdir, sıkma yöntemlerinin zeytinyağı üzerinde etkisi nedir, asitlik oranı ne demektir, hakiki zeytinyağı nasıl anlaşılır, en iyi zeytinyağı hangisidir, kokusu, tadı nasıl olmalıdır, hangi zeytinyağı nerede kullanılır? Bu soruları daha da arttırabiliriz. Zeytinyağı çeşitleri kategorimizdeki yazılarda, elimizden geldiğince detaylı kaynaklar inceleyerek hepsine doğru yanıtlar vermeye çalıştık. Buyurunuz, zeytinyağından anlama rehberimize… Bu rehberin sağlıklı yaşamınız için başlangıç noktası olmasını umar, keyifli okumalar dileriz…
Bu yazımızda zeytinyağı çeşitlerini detaylı olarak inceleyeceğiz. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2017 yılında yayınladığı “Türk Gıda Kodeksi Zeytinyağı ve Pirina Yağı Tebliği”ne göre zeytinyağı çeşitleri dört kategoriye ayrılıyor, ayrıca natürel zeytinyağı da 3 alt başlıkta sınıflandırılmıştır.
1) Natürel zeytinyağı
a- Natürel sızma zeytinyağı
b- Natürel birinci zeytinyağı
c- Ham zeytinyağı/Rafinajlık
2) Rafine zeytinyağı
3) Riviera zeytinyağı
4)Çeşnili zeytinyağı
Zeytinyağı Çeşitleri ve Özellikleri
Zeytinyağı, sadece zeytin ağacından, Latince adıyla Olea europaea L. meyvelerinden elde edilen yağdır. Doğanın bize sunduğu en kaliteli besinlerdendir. Zeytin meyvesinin doğal özellikleri bozulmadan elde edildiği için meyve suyu olarak da tanımlanır. Faydaları için bu kategorimize bakabilirsiniz.
1) Natürel Zeytinyağı
Natürel Zeytinyağı Nedir? : Zeytin ağacının meyvesinin doğasını bozmayacak bir ısıl ortamda, sadece fiziksel işlemler uygulanarak elde edilen, rengi bölgelere göre yeşilden sarıya değişebilen, kendine özgü tat ve kokuda, doğal haliyle gıda olarak tüketilen zeytinyağıdır. Çözücü, kimyasal ya da biyokimyasal etkisi olan maddeler kullanılmadan, katılmadan üretilen yağlardır. Peki, sıkılan her zeytin meyvesinden çıkartılan yağ aynı mıdır? Tabii ki hayır, natürel zeytinyağları üretilirken sadece yıkama, dekantasyon, santrifüj ve filtrasyon işlemleri gibi mekanik veya fiziksel işlemler uygulanarak elde edilmelidir. Aşağıda natürel zeytinyağlarının nasıl sınıflandırıldığını detaylıca öğrenebilirsiniz.
Natürel Sızma Zeytinyağı
Natürel Sızma Zeytinyağı Nedir? : Natürel zeytinyağı çeşidi olup, asitlik oranı her 100 gramda 0.8 gramdan az olan çok şifalı bir zeytinyağı türüdür. (Asitlik oranı en çok %0,8) Doğrudan tüketime uygundur. Genellikle diğer natürel zeytinyağlarına göre daha koyu renklidir ama renk aldatıcı olabilir. Natürel sızma zeytinyağı serbest oleik asit derecesine göre belirlenir. Zeytinyağındaki serbest oleik asit miktarı, yağın hangi yağ asitlerine ne kadar parçalandığını gösterir. Natürel sızma zeytinyağları hiç bir şekilde rafine işlemine tabi tutulmazlar. Rafine edilen zeytinyağlarının yapısı bozulur ve sağlığımız için çok önemli olan antioksidan ve anti-enflamatuarlar yok olur.
Natürel Birinci Zeytinyağı
Natürel Birinci Zeytinyağı Nedir? : Asitlik oranı (oleik asit cinsinden) her 100 gramda 2 grama kadar çıkabilir. Sızma zeytinyağına göre daha baskın bir tada sahiptir. (Asitlik oranı en çok %2) Genellikle sıcak yemeklerde kullanılması uygun olduğu söylenir. Doğrudan tüketime uygun bir zeytinyağıdır.
Ham zeytinyağı/Rafinajlık
Ham Zeytinyağı Nedir? : Serbest yağ asitliği oleik asit cinsinden her 100 gramda 2,0 gramdan fazla olan (asitlik oranı %2’den fazla olan zeytinyağları) ve/veya duyusal ve karakteristik özellikleri bakımından rafinasyon veya teknik amaçlı kullanıma uygun yağlardır. Doğrudan tüketime uygun değildir.
2) Rafine Zeytinyağı
Rafine Zeytinyağı Nedir? : Zeytinin ham yağının (rafinajlık yağ) doğal trigliserid yapısında değişikliğe yol açmayan metotlarla rafine edilir. Asitlik oranı her 100 gramda 0.3 gramdan fazla olmamalıdır. (Asitlik oranı en çok %3) Natürel zeytinyağı ile harmanlanarak riviera gibi yemeklik başka türler üretilir. Temizleme işlemi olarak damıtma, nötralizasyon, ağartma ve deodorizasyon işlemleri uygulanır.
3) Riviera Zeytinyağı
Riviera Zeytinyağı Nedir? : Rafine zeytinyağı ile doğrudan tüketilebilecek natürel zeytinyağları karışımından oluşan yemek ve kızartmada kullanılan, asit oranı ise her 100 gramda 1 grama kadar çıkabilen bir türdür. Bu tür zeytinyağlarının asitlik oranı rafine zeytinyağı ile karışım yapılarak düşürüldüğü için zeytinyağının sağlığa faydalı özellikleri büyük ölçüde yok olur. Doğrudan tüketime uygun değildir.
4) Çeşnili Zeytinyağı
Çeşnili Zeytinyağı Nedir? : Zeytinyağlarına farklı baharatlar, bitki, meyve ve sebze özlerinin ilave edilmesi ile elde edilen yağlardır. Aromaların katıldığı zeytinyağına göre farklı karakterde ve kalitede olabilir. Bu konuda tüketicilerin dikkatli olmasında fayda görüyoruz. Çeşnili zeytinyağı adı altında rafine, riviera ve karışım yağlar yüksek kaliteli olarak tanıtılabilirler. Lütfen satın alacağınız ürünün içindekiler kısmını ve etiket üzerindeki diğer ayrıntıları dikkatle okuyunuz. En kaliteli zeytinyağı hakkıyla üretilmiş natürel sızma zeytinyağıdır.
Zeytinyağının, zeytinden hangi yöntemlerle çıkarıldığına değindiğimiz sıradaki yazımızı da okumanızı öneririz. Böylece soğuk sıkım, vakumlu sıkım, basınçlı sıkım ve solvent ile çıkarma, taş baskı zeytinyağı çeşitleri hakkında detaylı bilgiye sahip olabilirsiniz.
Türlerini öğrendikten sonra bir zeytinyağı lezzet ustası olmak için istek duymaya başlarsanız ve hakiki zeytinyağı nasıl anlaşılır, zeytinyağının duyusal özellikleri nelerdir, sorularının yanıtlarını arıyorsanız, buyurunuz Hakiki Zeytinyağı Nasıl Anlaşılır? yazımıza…
Zeytin ağacının şifasının sofranıza en güzel haliyle ulaşması dileğiyle.
Kaynakça:
